هەولێر-KDP.info- لە چوارچێوەی بەشداریکردنی لە لوتکەی ئاسایشی سنوور لە لەندەن لەسەر بانگهێشتی فەرمیی وەزارەتی ناوخۆی بەریتانیا، ڕێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆی حکوومەتی هەرێمی کوردستان، لە پانێڵی یەکەمی وەزیرانی ٤٠ دەوڵەتی بەشدار، وتاری هەرێمی کوردستانی پێشکەش کرد.

لە سەرەتای وتەکەیدا، ڕێبەر ئەحمەد وەزیری ناوخۆی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، سوپاسگوزاریی حکوومەتی هەرێمی کوردستانی خستە ڕوو بۆ داوەتنامەی فەرمیی بەشداریکردن لەو لوتکە گرنگە، کە بۆ گفتوگۆکردن دەربارەی ئاسایشی سنوورەکان و بەرەنگاربوونەوەی تاوانی رێکخراو ساز کراوە.‎

ڕێبەر ئەحمەد دەڵێ، هاووڵاتیانی هەرێمی کوردستان بۆ زەمەنێکی درێژ لەژێر جەور و ستەمدا ژیان و بوونە قوربانیی شەڕ، راگواستنی زۆرەملێ، بۆردوومانی کیمیایی، جینۆساید، کە تاریکترین بەشی مێژوو لە لایەن هاووڵاتیانی ئێمەوە بینراوە. بۆ چەندین دەیە، سیاسەتی بێدادی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بە تایبەت لە ژێر دەسەڵاتی رژێمە یەک لە دوای یەکەکانی بەغدا لەسەر میللەتی ئێمە تاقی کرایەوە. ئەم سیاسەتە خەڵکی ئێمەی ناچار بە ئاوارەبوون و پەنابەری و بێلانەیی کرد. لێرەوە ئەو دەرفەتە دەقۆزمەوە سوپاسی هەموو ئەو وڵاتانە بکەم کە دەرگایان بۆ میللەتی ئێمە کراوە بووە و باوەشیان بۆ کردوونەتەوە لەو کاتانەی ناچار بە کۆچ و پەنابەری بووین.

ڕێبەر ئەحمەد، لە پانێڵەكەدا  باسی لەوە کرد، هاووڵاتیانی کوردستان تاراوگەیان وەکو ناچاری هەڵبژاردووە و لە کاتی هەبوونی ئومێد و ئارامیدا، بۆ ئاوەدانکردنەوەی وڵاتی خۆیان گەڕاونەتەوە. لە دوای رووخانی رژێمی دیکتاتۆری لە عێراق لە ٢٠٠٣، دەرفەتێکی نوێ هاتە پێش، دەرگای ئومێد و گەڕانەوە بۆ بەشداریکردن لە ئاوەدانکردنەوەی کوردستان ئاوەڵا بوو. بینیمان کۆچی پێچەوانەی هاونیشتیمانیانی کوردستان دەستی پێکرد بۆ گەڕانەوە لە تاراوگە و هێنانەوەی توانا و لێهاتوویی و سەرمایە و خەون و هیواکانیان بۆ بەشداریکردن لە بونیادنانی وڵاتێکی دیموکرات و ئارام و خۆشگوزەران بۆ خۆیان و نەوەکانیان.

وەزیری ناوخۆی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، سەبارەت بە سەرهەڵدانی داعش و بەربەستەکانی بەردەم خەون و هیواکانی خەڵکی کوردستان گوتی، هیواکانی خەڵک بۆ پێشخستنی وڵاتەکەیان بە سەرهەڵدانی داعش لە ٢٠١٤ بەربەستی گەورەی بۆ دروست بوو. لەوساوە قۆناغێکی دیکە دەستی پێکرد و کۆچی پێچەوانە و گەڕانەوەی هاووڵاتیانمان بۆ نیشتیمان وەستاوە و کوردستان بووەوە ناوچەی ئارامی باوەشکراوە بۆ ئەوانەی لە تۆقاندن و تیرۆری داعش ڕایاندەکرد، بە تایبەت بۆ کوردانی ئێزدی و مەسیحییەکان کە ببوونە ئامانجی پرۆسەکانی جینۆسایدکردن لەسەر دەستی گرووپی تیرۆریستیی داعش. ئەوان کوردستانیان وەکو پەناگە هەڵبژارد. بەداخەوە بە هۆی بەردەوامیی نائارامیی شار و ناوچەکانی خۆیان، زۆرینەیان هێشتا وەکو ئاوارە لە کەمپەکان ماونەتەوە. گەڕانەوەی ئاشتیانە و سەربەرزانەی ئەوان بە هۆی بەردەوامیی نائارامی و هەبوونی میلیشیاکان و چەکدارانی پەکەکە لە شنگال و دەشتی نەینەوا، بەربەستی جددی بۆ دروست بووە.

وەزیری ناوخۆ، بەردەوامیی کێشە داراییەکانی نێوان هەولێر و بەغدا و جێبەجێنەکردنی دەستووری وەکو هۆکارە سەرەکییەکانی بەردەوامیی کێشەکان وێنا کرد و ئاماژەی دا، ئەو دۆخە مرۆییەی لە دوای شەڕی داعشەوە دروست بووە، بە هۆی بەردەوامیی کێشە ئابوورییەکانی نێوان حکوومەتی هەرێمی کوردستان و حکوومەتی فیدراڵی لە بەغدا، دۆخەکەی سەختتر کردووە. حکوومەتی هەرێمی کوردستان باوەڕی تەواوی هەیە کە جێبەجێکردنی تەواوەتی دەستووری عێراق زۆر لەو کێشانەی هەن چارەسەر دەکات، بۆیە داوا لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەکەین کە هەوڵەکانیان بخەنە گەڕ بۆ پشتگیریکردن لە بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی دیموکرات و ئۆقرە و ئارام و ئاشتیخواز لە عێراق لەسەر بنەمای پرەنسیپە دەستوورییەکان.

ناوبراو زیاتر گوتی، ئەوانەی دەبنە قوربانیی گرووپەکانی تاوانی ڕێکخراوی کۆچ، زۆرینەیان ئەوانەن کە لە ناوچە سنوورییەکان دەژین. ئەو هاونیشتیمانیانەی لە ناوچە سنوورییەکان دەژین کاریگەریی نەرێنی گەورەی کێشە و ناکۆکییە هەرێمییەکان و پێکدانان و ململانێی نێوان وڵاتانی هەرێمی و گرووپە چەکدارەکان کەوتووەتە سەر ژیان و گوزەرانیان. ئەوانەش کە لە ناوچە جێناکۆکەکانی سنووری ماددەی ١٤٠ دەژین، بوونەتە قوربانیی ناکۆکی و پێکدادانی ناوخۆیی، نەبوونی سادەترین خزمەتگوزاریی گشتی و بەردەوامێتیی هەڕەشەی گرووپە تیرۆریستییە جۆراجۆرەکان. نەبوونی دەرفەتی گونجاوی کار بۆ هاووڵاتیانمان لەو ناوچانە، ئارامی و خزمەتگوزاریی گشتی، پاڵنەری بەهێزی کۆچی نایاسایین. کاریگەرییەکانی ڕاگواستن، ململانێ و ناکۆکی، ئابڵووقە و فشاری ئابووری، زەمینەیەکی گونجاوی بۆ تۆڕەکانی تاوانی نێودەوڵەتی دروست کردووە بۆ ئەوەی ئەو خەڵکە بکەنە قوربانی. ئێمە دۆخی بەقوربانیکردنی هاووڵاتیانی خۆمان لە ناوخۆ و لە سنوورەکان لە لایەن تۆڕەکانی تاوان و گرووپەکانی بەقاچاخبردنی مرۆڤ دەبینین.

ڕوونیشی کردەوە، هەوڵەکانمان بۆ مامەڵەکردن بۆ دۆزینەوەی چارەسەر بۆ کێشە ئابوورییەکان بەردەوامن بۆ ئەوەی هیوا بدەینە گەنجانمان و ڕێگری بکەین لەوەی لە لایەن تۆڕەکانی تاوانەوە یاری بە چارەنووسیان بکرێت. فرەسەرچاوە و هەمەچەشنکردنی ئابووری، یەکێکە لە کارە لەپێشینەکانی ڕێزدار جەنابی سەرۆکوەزیران مەسروور بارزانی. هەروەها حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە نزیکەوە هەماهەنگی دەکات لەگەڵ نووسینگەکانی گەشتیاری بۆ ئەوەی کە ڕێگری بکرێت لە مامەڵە و چالاکیی نایاسایی گەشتکردن. ئەم هەماهەنگییەی نێوان کەرتی تایبەت و حکوومەت کاریگەر بووە بۆ سنووردارکردنی چالاکیی تاوانکاریی تۆڕەکانی قاچاخچێتیی ڕێکخراو. هەروەها کاری باشمان کردووە لە بواری کەمپەینی هۆشیارکردنەوە بە تایبەت لە ڕێی سۆشیال میدیاوە، ئەمەش بۆ پەروەردەکردنی هاووڵاتیان بە تایبەت گەنجەکان بۆ ئەوەی بە ئاگاییەوە مامەڵە لەگەڵ مەترسییەکانی کۆچی نایاسایی بکەن. هەروەها دەستمان کردووە بە پرۆسەی کەمکردنەوەی پشتبەستن بە کاش. کارمەندانی دەوڵەت لە رێی پرۆژەی هەژماری من کە دەستپێشخەریی جەنابی سەرۆکوەزیرانە، بە خێرایی دەبنە خاوەن ئەکاونتی بانکی و کارمەندانی کەرتی تایبەتیش دەستیان کردووە بە گواستنەوە بۆ کەرتی دارایی و بانکی و پشتبەستن بە هەژماری فەرمیی بانکی. هەروەها سوپاس بۆ هەماهەنگی و پێکەوەکارکردن لەگەڵ کۆمپانیاکانی گەیاندن، کە بەو هۆیەوە هەزاران سیمکارتی تۆمارنەکراو دەستیان بەسەردا گیراوە و لەکار خراون کە دەکرا ببنە بەشێک لە کرداری نایاسایی و تاوان.

عەزیز ڕەسووڵ