دهۆک-KDP.info- بەیانیی ئەمڕۆ دووشەممە ٢٠\١١\٢٠٢٣ بەڕێز نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان بەشداری لە کۆڕبەندی ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (MEPS)دا کرد کە لە دهۆک بە سەرپەرشتیی بەڕێز مەسروور بارزانی، سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان و بە ئامادەبوونی ژمارەیەکی بەرچاوی میوانان لە عێراق و هەرێمی کوردستان و وڵاتانی جیهانەوە، زانکۆی ئەمەریکیی کوردستان سازی کردووە.
سەرۆک نێچیرڤان بارزانی لە وتارێکدا باسی لە دۆخی ئێستای ناوچەکە و ئاڵنگارییەکان کرد، ئەمە دەقەکەیەتی:
بهیانیتان باش..
ههموو لایهكتان بهخێر بێن..
بهخێرهاتنی ههموولایهك دهكهم، ئهو میوانه بهڕێزانهی كه له دهرهوه تهشریفیان هێناوه، ئهوانهی كه له بهغدا تهشریفیان هێناوه، ئهو پارێزگارانهی كه له شوێنهكانی دیکەی عێراقەوە تهشریفیان هێناوه، ههموولایهكتان به خێر بێن.
دهمهوێ بهخێرهاتنێكی تایبهتیی كاكه بافڵ تاڵەبانی بكهم، خۆشحاڵین كه ئهمساڵ ئهویش له دهۆك لهگهڵ ئێمه بهشداره، زۆر به خێر بێی، سهرچاو. ههروهك ههموولایهك ئاگادارن ئێمه له ماوهی ڕابردوو چهند كۆبوونهوهیهكی باشمان كردووه، كۆبوونهوهكانمان زۆر باش بوون، كاك بافڵ و كاكه قوباد و بهنده و كاك مهسروور و خاڵ هۆشیاریش لهگهڵمان بوو، كۆبوونهوهكانمان باش بوو، پهنا به خوا و بەو هیوایەی له ئایندهشدا ئهم كۆبوونهوانه بهردهوام بكهین و بگهین به لێكتێگهیشتنێكی هاوبهش. ههموولایهكتان به خێر بێن و هیوادارم كاتێكی خۆش و بهسوود له دهۆك بهسهر بهرن.
دهستخۆشى له زانكۆى ئهمهریكیى كوردستان دهكهم كه ساڵانه ئهم كۆڕبەندە ڕێكدهخات و لەم کاتە گرنگەدا گفتوگۆ لەسەر چهندین بایهتى گرنگ دهربارەی ئاشتى و ئاساییش له ڕۆژههڵاتى ناوهڕاست و عێراق و ههرێمى كوردستان ساز دهكات. دەستخۆشییەکی تایبەت لە بەڕێز کاک مەسروور بارزانی سهرۆكی حكوومهتی ههرێمی كوردستان دەکەم بۆ ئهم كاره گرنگهی كه له ڕۆژی یهكهمهوه له دهۆك كردوویهتی به دامهزراندنی زانكۆی ئهمهریكی له دهۆك و ئهم كۆڕبهنده، زۆر سوپاس.
بەڕێزان..
ئهمساڵ كۆڕبەندەکە هاوكاته لهگهڵ ئاڵۆزییهكى مهترسیدارى دۆخى ناوچهكهدا كه ههڕهشه له ئارامى و سهقامگیریى ئەم ناوچهیه و جیهانیش دەکات. ئەم دۆخە هەموو جیهانی خستووەتە ئاڵۆزییەکی گەورەوە. ئاسایش و سهقامگیرى و ئابووریى جیهان پێكهوه بهستراوه و ڕووداوهكان له ههر كوێ بن، به ئاستى خۆیان كاریگهرییان بهسهر دۆخى جیهانهوه ههیه. شەڕی ئیسرائیل و حەماس جارێکی دیکە ئەو ڕاستییەی سەلماند کە ئاسایشی جیهانی، چەمکێکی واتادار و ڕاستەقینەیە.
بهرفراوانبوونى شهڕى ئسرائیل و حهماس، تێوهگلانى زیاترى هێزهكانى ناوچهكه و جیهان له كێشهكهدا، دۆخهكه سهختتر و ترسناكتریش دهكات. لێكهوتهكانى لهسهر ناوچهكه و لهسهر جیهانیش بهگشتى، خراپتر و درێژخایهن دهبن.
له دۆخێكى ئاوادا، ئێمه له عێراق و ههرێمى كوردستان دهبێ له ههموو كاتێك زیاتر، بهوپهڕى وشیارییهوه مامهڵه بكهین. ههر چۆنێك بێت، به هیچ پاساوێك نابێ ڕێگه بدهین عێراق بخزێته ناو ئەم شەڕە و كێشه و ئاڵۆزیى زیاترەوە، چونكه زیانێكى زۆرى لێ دهدات.
عێراق دهبێ سهقامگیر بێت، بۆ ئهوهى پێشبكهوێت. ئێستا کاتی ئەوەیە بیر لەوە بکەینەوە عێراق بکەینە گۆڕەپانی چارەسەری کێشەکانی خەڵکی عێراق، نەک گۆڕەپانی درێژکردنەوەی شەڕ و ئاڵۆزییەکان له ناوچەکە.
سهرههڵدانهوهى شهڕ لهنێوان حهماس و ئسرائیل، ڕاستییهكى سادهى سهلماند، ئهویش ئهوهیه: كێشهكان به دواخستن و كپكردن چارهسهر ناكرێن، بهڵكوو گهورهتر دهبن و ڕۆژێك خراپتر دهتهقێتهوه. هێز و شهڕ و توندوتیژى، هیچ كێشهیهك چارهسهر ناكات. ڕهنگه له كات و بارودۆخێكدا بۆ ماوهیهك كپ و بێدهنگیان بكات، بهڵام كێشەکان قووڵتر دەکاتەوە. ڕێگەی ڕاست ئاشتییە، ئازایەتیی ڕاستەقینەش، چارەسەرکردنی کێشەکانە.
شهڕ جگە لە پهرهسهندنى بیرى تۆڵهسهندنهوه و توندوتیژى و وێرانکاری، هیچى دیكهى لێناكهوێتهوه، ئهوکاتیش ههمووان دهبێ باجى گهوره بدهن، ڕێك وهك ئهوهى ئێستا له ناوچهكهدا ڕوودهدات و ئهگهر ڕێگرى لێ نهكرێت، خراپتر و گهورهتریش دهبێت.
چارهسهرى دوو دهوڵهت وهك له بڕیاره نێودهوڵهتییهكاندا هاتووه، كه مافى بوون و ئاشتى بۆ ههردوولا مسۆگهر بكات، تاقه ڕێگهى نەمانی ئاڵۆزییهكان و كۆتاییهێنانه به كێشهكان. چهندین دهیه له شهڕ و پێكدادان تێپەڕین، چەندین دەیەی دیکەش لە خوێن و وێرانکاری هیچ ئەنجامێکی نابێت نه بۆ فەلەستین و نه بۆ ئیسرائیل. چارەسەر، ئازایەتى و ئیرادهى جدییه بۆ ئاشتی.
ئێستا کاتی ئەوەیە هەموو جیهان هەوڵ بدات ئەم شەڕە ڕابگیرێت. کوشتن و تێكدانی ژیانی خەڵکی مەدەنی له غهززه کۆتایی پێبهێندرێت، دیل و بارمتە مەدەنییەکان ئازاد بکرێن. دوای ئەوەش چارەسەری بنەڕەتیی کێشەی فەلەستین و ئیسرائیل جێبەجێ بکرێت لەسەر بنچینەی دوو دەوڵەت. ئهگینا دووبارهكردنهوهى مێژوو، ههر ههمان ئهنجامى ئێستای دەبێت و دیسان لهناكاو بهیانییهك لهگهڵ ئاڵۆزبوونێكى خراپترى دۆخهكهدا، به ئاگا دێینهوه.
ئامادهبووانى بهڕێز…
له عێراق، بیست ساڵى ئهزموونى ئازادیی عێراق، دهكرا زۆر باشتر بووایه ئهگهر دهستوور وهك خۆى جێبهجێ بكرابووایە و فیدراڵى كه سیستهمی عێراقه و گهلی عێراق دهنگی بۆ داوه جێگیر بكرابا. جێبهجێنهكردنى سیستمى فیدراڵى، پابهندنەبوون به دهستوورهوه، زۆر كێشه و ناكۆكیى سیاسى هێناوهته ئاراوه و ناسەقامگیریی هەمەلایەنەی له عێراق دروستکردووە. وایکردووە کە سەقامگیریی عێراق، هەمیشە بە لەرزۆک ببینرێت.
چارەسەر گهڕانهوەیە بۆ بنهماكانى (هاوبهشى، سازان، هاوسهنگى) كه عێراقى نوێ لهسهری دامهزراوه و ڕۆحی نووسینهوهی دەستووری عێراقه. دەستەبژێری سیاسیی عێراق دەبێ بگەڕێتەوە بۆ ئەو ڕێگەیە. زۆر پێویستە لایەنە سیاسییەکانی عێراق هاوکار بن بۆ دانانی ئەو یاسایانەی دەستوور داوایان کردووه، هەروەها هاوکاریی حکوومەت و دامەزراوەکانی دەوڵەت بن بۆ جێبەجێکردنی دەستوور.
سیستمى فیدراڵى، بنهماى دەستووری عێراقە، فیدراڵی دەتوانێت یەکسانی و هاوبەشییەکی تەواو بۆ هەموو ناوچە و پێکهاتەکانی عێراق دابین بکات. خەڵکی عێراق بەو هاوبەشییە لەڕووی ئابوورییەوە پێشدەکەوێت و لەڕووی کۆمەڵایەتیشەوە یەکگرتوو دەبێت. هەر ئەمەشه نهخشهڕێگهى دروستى چارهسهركردنى كێشهكان له عێراق. ڕهفتاركردن و بیركردنهوه به پێوهر و لۆژیكى هێز، هیچ دهردێكى عێراق دهرمان ناكات، بهڵكوو كێشهكان لهم وڵاته ئاڵۆزتر و مەترسیدارتر دهكات.
عێراق بۆ ئهوهى سهقامگیر و پارێزراو بێت، بۆ ئهوهى پێشبكهوێت و شوێنى شایستهى خۆى له ناوچهكه و له جیهاندا بگرێت، دهبێ بێ جیاوازى، وڵاتى ههموو پێكهاتهكان بێت، مافى هیچ پێكهاتهیهك زهوت و پێشێل نهكرێت. هیچ پێكهاتهیهك به هیچ شێوهیهك له عێراق نابێت پهراوێز بخرێت. عێراق به پێکەوەژیانی پێکهاتە جیاوازەکانی بەهێز دەبێت، بە جیاکاری و ناکۆکیی نێوان پێکهاتەکانی، لاواز دەبێ و دوادەکەوێت.
دهبێ ههموو پێكهاتهكان هاوبهش و بهشدار بن له بڕیارى سیاسى و بهڕێوهبردنى وڵاتدا. هیچ پێكهاته و هاووڵاتییهكى عێراق، له ههر ئایین و مهزههب و نهتهوهیهك بێت، هەست بە ستهملێکردن و جیاکاری و جیاوازی نەکات، بەڵکوو ههست بكهن ههموویان وهك یهك، خاوەنی ئەم دەوڵەتەن.
ئهگهر دەستەبژێری سیاسیی عێراق، لایەنە سیاسییەکانی عێراق کار بە ڕۆح و نێوەڕۆکی دەستووری عێراق بکەن، چارهسهرى كێشهكان ئاسانه. كێشهكان هێنده مهحاڵ نین كه چارهسهر نهكرێن. مهسهلهكه تهنیا بیركردنهوهیه. ئهگهر به دروستى بیر بكهینهوه، بیر له لهیهكتێگهیشتن بۆ هاوبهشى و پێكهوهژیانى ئاشتیانه بكهینهوه، ئهگهر وڵات و بهرژهوهندییهكانى بخهینه سهرووى ههموو پێناسه و شتێكى دیكهوه، ئهوکات دهبینین چارهسهركردنى ههموو كێشهكان ئاسان دهبێت.
له دۆخى ئاڵۆزى ئێستاى ناوچهكەدا، ئێمه له عێراق دهبێ زۆر به دانایى و وشیارانه ڕهفتار بكهین. بۆ ئهوهى عێراق بتوانێت ڕووبهڕووى ههموو ئاڵنگارییهكان ببێتهوه، دهبێ كێشهكانى خۆى چارهسهر بكات. ئێستا پاراستنى سهقامگیریى سیاسى له عێراق له ههموو كاتێك زیاتر پێویسته. عێراق هێشتا به دهست لێكهوتهكانى شهڕى داعشهوه دهناڵێنێت، هێشتا كێشهى ئابوورى و خزمهتگوزارى ههیه، پێویستى به سهقامگیرى و حهسانهوهیه. ههر ههنگاوێك سهقامگیریى سیاسیى وڵات لاواز بكات، ژیانی خەڵکی عێراق تێکدەدات.
بهڕێزان..
ئێمه پێمانوایه كلیلى سهقامگیریى عێراق، چارهسهركردنى كێشهكانى ههرێمى كوردستانه لهگهڵ حكوومهتى فیدراڵیی عێراق. دهستووری عێراق نەخشەڕێگەیەکی زۆر ڕوونی چارەسەری کێشەکان داناوه. تەنیا پێویستیمان بە ئیرادەیەکی سیاسییە بۆ چارەسەری کێشەکان لەلایەن لایەنە سیاسییەکانەوە.
ههرێمى كوردستان ئامادهیه بهپێى دهستوور و به لهیهكترتێگهیشتنی هاوبهش، كێشهكان لهگهڵ بهغدا چارهسهر بكات. چارهسهرێك له بهرژهوهندیى تهواوى وڵاتدا بێت و مافه دهستوورییهكانى ههمووان مسۆگهر بكات. ڕاستە هێشتا چارەسەر نییە، بەڵام بەردەوامبوونی گفتوگۆکان بۆ چارەسەرکردن لەنێوان حكوومهتى ههرێمى كوردستان و حكوومهتى فیدراڵیی عێراق، کارێکی زۆر گرنگە.
بێگومان ئهنجامهكانى گفتوگۆ تا ئێستا له ئاستى خواست و چاوهڕوانییهكانى ههرێمى كوردستاندا نین، بهڵام پێمانوایه بەردەوامبوونی گفتوگۆیەکان تاکە ڕێگهى ڕاستە بۆ بهئهنجامگهیاندنی ههموو ئهو كێشانهی كه ههیه. ئێمە كۆڵ نادهین و بهردهوام دهبین بۆ دۆزینهوهى چارهسهر بۆ كێشهكان. لەوبارەشەوە بە پێزانینهوه لە هەوڵ و کاری بەڕێز محهممهد شیاع سوودانى سەرۆک وەزیرانی عێراقى فیدراڵى دەڕوانین. لەلای ئێمەوە بە تەواوهتی پشتیوانی لێدەکرێت.
بهرێزان، فەرمانبەران، خانەنشینان و مووچەخۆران لە هەرێمی کوردستان لە دۆخێکی زۆر خراپدا دەژین. خێراکردنی دانانی چارەسەرێکی بنچینەیی بۆ بودجە و مووچەی هەرێمی کوردستان، ئەرکێکی نیشتمانییە بۆ حکوومەت و دامەزراوەکانی دەوڵەت لە عێراقدا. قهیرانى دارایى و گوشار لهسهر ژیانى خهڵك له ههرێمى كوردستان، دەتوانرێت بە ڕێککەوتنی نێوان حکوومەتی فیدراڵیی عێراق و حکوومەتی هەرێمی کوردستان بە زوویی چارەسەر بکرێت. کارێکی زۆر پێویستە بە خێرایی ئەوە بکرێت بۆ ئەوەی ئەم دڵەڕاوکێیەی لە هەرێمی کوردستان هەیە کۆتایی پێبهێندرێت، چونکە کاریکردووەتە سەر ژیان و کار و بازاڕی هەموو خەڵکی هەرێمی کوردستان.
پێویسته پهله بكرێت له نههێشتنى بهربهستهكان بۆ دهسپێكردنهوهى ههناردهكردنى نهوتى ههرێمى كوردستان. ڕاگرتنى ههناردهكردنى نهوتى ههرێمى كوردستان، چەندین ملیار دۆلار زیانى به داهاتى گشتیى عێراق و ئابووریى وڵات گهیاندووه و هیچ سوودێكى بۆ عێراق تێدا نییه كه بهم شێوهیه بهردهوام بێت.
بهڕێزان..
لهم دۆخه ئاڵۆزهى ناوچهكهدا، له ههرێمى كوردستانیش دهبێ خوێندنهوه و ههڵسهنگاندن و تێگهیشتنى دروستمان بۆ پێشهاتهكان و ئهگهرى لێكهوتهكانى ههبێت. ئهركى لهپێشینهى ههموو لایهنه سیاسییهكانە، تهبایى و یهكڕیزى و لەیهكترتێگهیشتن دروست بکەن. بۆ ئهمهش به پلهى یهكهم ئهرك و بهرپرسیاریهتی دهكهوێته سهر شانى پارتى و یهكێتى كه بگهنه لێكتێگهیشتنى هاوبهش و كێشه و ناكۆكییهكان چارهسهر بكهن. کۆبوونەوەكانی ڕابردوومان کۆبوونەوهی باش بوون، زۆر پێویستە ئهو کۆبوونەوانه بەردەوام بن.
هیچ كێشهیهك هێنده ئاڵۆز نییه لهنێوان پارتى و یهكێتى و لایهنهكاندا كه چارهسهر نهكرێت. مهترسى و ئاڵنگارییهكان كه ڕووبهڕووى ههرێمى كوردستان دهبنهوه، له ههموو كێشهكان گهورهترن و تاكه ڕێگهى بهرهنگاربوونهوهیان، تهنیا لێكتێگهیشتن، هاوبەشی و هاوکارییە.
لایهنه سیاسییهكانى ههرێمى كوردستان لێره و له بهغدا تهنیا به یهكدهنگى لەسەر بەرژەوەندییە گشتی و باڵاکانی ههرێم، دهتوانن ژیان و گوزەرانی خەڵک باش بکەن و پارێزگارى له دهستكهوت و مافەکانی خەڵکی ههرێمی كوردستان بكهن كه لهم ڕێگهیهدا ههزاران شههید و قوربانییان داوه بۆ گهیشتن بهم ڕۆژه. بۆیه ئێستا كوردستانییان به ههموو پێكهاتهكانییهوه له ههموو كاتێك زیاتر چاویان لهوهیه لایهنه سیاسییهكان یهكڕیز و تهبا بن. ههر ئهوهش گهرهنتیى پاراستنى دهسكهوته دهستوورییهكانمان و قهوارهى ههرێمى كوردستانه.
ئامادهبووانى بهڕێز..
وهك له باسهكانى دیبهیت و گفتوگۆکانى ئهم كۆڕبەندەدا هاتووه، ئێمه له عێراق و ههرێمى كوردستان، جگه له ئاڵنگارییه سیاسى و ئهمنى و ئابووری، لهگهڵ لێكهوتهكانى گۆڕانى كهشوههواش ڕووبهڕوو دهبینهوه. ئهمه به ڕاستى مهترسى و ههڕهشهیهكى جددیه و پلان و كارى زۆری پێویستە بۆ ئهوهى كاریگهرییه خراپهكانى لهسهر ئێستا و داهاتووى عێراق و هەرێمی کوردستان و ناوچهكه كهم بكهینهوه.
دهبێ ئهم بابهته زۆر به جددى وهربگیرێت. بۆ ئهم مهبهسته عێراق و وڵاتانى ناوچهكه دهبێ لهنێوان خۆیان و لهگهڵ وڵاتانى جیهانیشدا، هاریكارى و هاوبهشییان هەبێت. هیوادارین باس و دیبهیت و گفتوگۆكانى ئهم كۆڕبەندە یارمهتیدهر بن بۆ دهستنیشانكردنى ڕێگه و شێوازهكانى بهرهنگاربوونهوهى ئهم مهترسییه.
ههروهها بابهتى ژیریى دهستكرد كه باسێكى دیكهى كۆڕبەندەکەیە و باسێكى گهرمى ناوهنده زانستى و تهكنهلۆژییهكانى جیهانیشه، بابهتێكى جددى و گرنگه. زۆر کارێکی باشە زانكۆى ئهمهریكیى كوردستان و زانكۆكانى عێراق و ههرێمى كوردستان، گرنگیى تایبهتى بهم بواره بدهن. لهسهر ڕۆڵ و كاریگهرییهكانى بوهستن و لهو دهرفهت و مهترسیانه بكۆڵنهوه كه لهگهڵ خۆیاندا دهیهێنێت و مۆرێكى گهوره له داهاتووى مرۆڤایهتى دهدات.
زۆر دڵخۆشم کە قوتابیان و لاوانی کوردستان هۆشیارییەکی زۆریان هەیە بەرامبەر گۆڕانی کەشوهەوا، هەروەها بەپێی دەرفەت تێکەڵاوی باسەکانی ژیریی دەستکردیش بوونە. زۆر دڵخۆشم بە ئاست و هۆشیاریی نەوەی تازە لە کوردستان، هیوادارم ژیانێکی باشتر بۆ نەوەکانی داهاتوو دروست بکەن.
دووبارە هیواى سهركهوتن بۆ (كۆڕبەندی ئاشتی و ئاسایشی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست) و کاتێکی خۆش بۆ ههموو لایهكتان دەخوازم.
بهخێر بێن سهرچاو.
زۆر سوپاس.