فازڵ میرانی

هەر وەک دەگوترێت، کوڕی باوکی خۆیەتی، بە هەمان شێوە ئەنجامدانی کارێک دەورە دراوە و پڕە لەو جۆرە بیر و باوەڕە کۆمەڵایەتییانەی، کە هەیە. لێرەدا مەبەستم ئەوەیە، کە تاکە کەس، جا لە هەر ڕەگەزێک بێت لە کارەکەیدا بەبێ ئارەزووی خۆی کارەکەی جێبەجێ دەکات یان لە ترسان، واتە ئەوەی بۆ خۆی دەیەوێت دەیکات، نەک ئەوەی پێی دەسپێردرێت، یان بە زه‌بری سزا پێی دەکرێت.

بۆیە ئەوانەی، کە چاکەی کۆمەڵگەیان دەوێت بە تایبەتی ئەوانەی، کە چێژ لە تێچووی یاسایی و سیاسیی بڕیاردانی کۆمەڵگا وەردەگرن پێویستە پێداچوونەوە بەو واقیعە کۆمەڵایەتییە بکەن، کە هەر کاتێک ڕوو لە دابەزین بکات یان زیانی پێبگات، زیاتر ڕێگری لە پێشکەوتن دروست دەبێت و تاوان زیاد دەکات.

لە بەڵگەنامە مێژووییە دروستەکانی ئەو ڕووداوانەی، کە گۆڕانکاری لە سیستەمێکی سیاسیدا دروست دەکەن، خوێنەر ئەو کردارانە دەدۆزێتەوە، کە هاوشێوەی ئەو ڕژێمە بوون، کە لەلایەن ئەو کەسانەوە ڕاهێنرابوون، کە تازە هاتوونەتە سەر حوکم و ئەمانە پێشتر سووکایەتییان بەو تاقمە و دار و دەستەیە دەکرد، کە حوکمی وڵاتانیان دەکرد، کەچی کە خۆشیان هاتوونەتە شوێنیان لەسەر هەمان ئەو ڕێچکەیە دەڕۆن، کە بۆیان بەجێماوە، ئەمە نهێنییەک نییە، کە ڕوونکردنەوەی قورسی بوێت، چونکە هەڵسوکەوتی کۆمەڵایەتی و تیۆری هەڵسوکەوتی ڕاستەقینە ئەوەیە هەر کاتێک بارودۆخێکی گونجاو دەدۆزێتەوە بۆ ئەوەی گوزارشت لە خودی خۆی بکات.

بەش بە حاڵی خۆم، هێشتا پەیوەندیی کۆمەڵایەتیم لەگەڵ زۆرێک لە چین و توێژەکان لە عێراق و لە چەند نەوەیەکەوە بەهێزە و لەوە ناترسم، کە داهاتوو سەخت بێت، چونکە لە ئێستادا زۆرینەی خەڵک بەهۆی بارودۆخێکەوە دەناڵێنێت، کە لەلایەن کەسانی نامۆوە بڕیاری لەسەر دراوە، هەروەها من نیگەرانم لە بارودۆخی تاکێک یان گرووپێک لە وڵاتێک، کە ڕووبەڕووی بارودۆخی سەختی ژیان دەبنەوە بە هۆی پلاندانانی خراپ، کە بە داتا چارەسەر ناکرێت یان پشت بە بنەمای هەڵە دەبەستێت یان لە بنەڕەتدا ناوەڕۆکێکی بێ بنەمای هەیە.

وڵاتێکی وەک عێراق، کە مێژووەکەی پڕە لە سکاڵا دەربارەی رژێمە کەمئەندامەکان، کە ڕێگری لە هەموو میراتەکانیان دەکەن بە زۆری تاوانە ناوخۆیی و دەرەکییەکان، پێویستە سەرکردەکانی ئاگادار بکرێنەوە لەوەی، کە لە دەرئەنجامەکە بترسن ئەگەر قەیرانەکان بەردەوام بن لە پاشەکەوتکردن و وەبەرهێنان، بۆ ئەوەی بەشێک لە خانەنشینییەکە وەربگرێت، کە شایانی نییە و خاوەن مافەکان ڕووبەڕووی سنووردارکردن دەبنەوە، بە مەبەست بێت یان بە نەزانی.

هیوادارم ئەوانەی ئەو هێزەیان هەیە، کە گوشاری میدیایی دەکەن، ئەو گلەییە قبووڵ بکەن، کە برایەک لە من یان لە یەکێکی تری دەکات، بۆ دووبارە جەختکردنەوە لەسەر هەڵسوکەوتی کۆمەڵایەتی و کارکردن لە پێناو خزمەتکردنی گشتی یان کارکردن و سیاسەت و لایەنگریدا، بۆ ئەوەی لە نووسینەکانیاندا بابەتی بن نەک لایەنگری هەڵبژێردراوی هەموو پێشنیارە سیاسی و جێبەجێکارەکان بکەن، چونکە بەشداریکردن بە بێئاگایی لە لایەنگریدا یەکێکە لە بەرهەمەکانی گەڕانەوەی ڕەفتارە کۆمەڵایەتییەکان.

من یەکێکم لەو کەسانەی، کە باوەڕم بە فەرامۆشکردنی لایەنە سیاسی و جێبەجێکارەکان هەیە، کە بەرگری لە پێشێلکارییەکانی بەشێک لە کارمەندەکانیان دەکەن، کە دەسەڵات خراپ بەکاردەهێنن و بە پاساوێک دەڵێن ئەمە حاڵەتێکی تاکە کەسییە!

ئەمە لۆژیکێکی دروست نییە، ئەگینا هەموو ڕژێمەکانی پێشوو، کە فەرمانڕەواییان دەکردین، ئێمەیان کوشت، ئێمەیان ئاوارە کرد، تاڵانیان کردین و درۆیان لەگەڵ کردین، دەبێت مشتومڕ بکەن، کە کردەوە خراپەکان کەیسی تاکەکەسین، ئەمە پێچەوانەی ڕاستی و دادپەروەرییە، بەڵێ تاوانەکە کەسییە، بەڵام بەشداریکردن لە تاوانەکە لە ڕووی یاساییەوە ڕەوا نییە، ئەنجامە بەراییەکانی فەرامۆشکردنی ئامادەکردنی ڕەفتاری کۆمەڵایەتی لە ساڵی 2003ەوە دەرکەوت.